Gach Spórt do Gach Duine
Rugbaí
Eochairchéim 1
Bunleibhéal - Gluaiseacht agus Seachaint
Sa rugbaí, tá sé tábhachtach go bhfuil an t-imreoir in ann taicil ó imreoir eile a sheachaint. Tá gníomhaíochtaí sa rannán seo a dhíríonn ar an scil sin.
Réamhchleachtadh
Cuir roinnt liathróidí agus constaicí eile, amhail cóin, ar an urlár. Iarr ar na himreoirí bogadh thart ar an halla agus na constaicí a sheachaint. Taispeáin dóigheanna éagsúla a dtig leis na himreoirí a gcosa a bhogadh, mar shampla ó thaobh go taobh.
Cluiche: Eireabaill
Roghnaigh beirt imreoirí le bheith ina ruagairí. Beidh bibe ar an bheirt imreoirí seo ionas go mbeidh siad feiceálach. Ansin tabhair ‘eireaball’ do gach duine eile (is féidir bibe a úsáid nó crios a bhfuil clibeanna air). Nuair a thosaíonn an cluiche, caithfidh na himreoirí leis na heireabaill iarracht a dhéanamh gan a n-eireaball a chailleadh, agus na ruagairí ag iarraidh greim a fháil orthu. Má chailleann imreoir a n-eireaball tá siad amuigh. Is é an buaiteoir an duine atá fágtha ag an deireadh.
Meánleibhéal - An Liathróid a Iompar
Ar an go bhfuil liathróid rugbaí éagsúil leis an liathróid a mbeadh go leor imreoirí cleachta léi, is fiú cleachtadh a thabhairt do na himreoirí ar an liathróid a láimhsiú.
Réamhchleachtadh
Ar dtús, taispeáin do na himreoirí an tábhacht a bhaineann leis an liathróid a choinneáil gar don chorp, ionas nach mbeidh imreoir eile in ann í a bhualadh amach as a lámha. Tabhair liathróid do gach duine agus déan dhá fhoireann sealaíochta díobh. Ansin, rithfidh gach imreoir ar son a bhfoirne ar a seal. Cuir fonsa ag an deireadh le go bhfaighidh na himreoirí cleachtadh ar an liathróid a chur síos agus úd a scóráil.
Cluiche: Rugbaí Tadhaill
Roghnaigh imreoir amháin nó beirt imreoirí le taicleáil a dhéanamh. Tabhair liathróid an duine do gach duine eile. Nuair a thosaíonn an cluiche, beidh ar na himreoirí an bheirt imreoirí atá á ‘dtaicleáil’ a sheachaint. Is é atá i gceist le taicil sa chluiche seo ná baint don imreoir, le leathlámh nó leis an dá lámh. Is é an buaiteoir an t-imreoir atá fágtha ag an deireadh.
Ardleibhéal - Cluiche
Tá na himreoirí i ndiaidh cleachtadh a dhéanamh ar sheachaint agus ar an liathróid a iompar. Sa chluiche seo thíos, tabharfar cleachtadh do na himreoirí ar rith ó thaobh amháin den pháirc go dtí an taobh eile agus liathróid rugbaí ina lámha acu, agus ar an ‘taicil’ a sheachaint.
Cluiche: Ochtapas
Déan trí nó ceithre fhoireann den ghrúpa. Beidh crios clibeanna ar gach imreoir agus dath ar leith ag gach foireann. Úsáid cóin le zón a leagan amach ag an dá thaobh den limistéar. Is zóin shábháilte iad seo agus caithfidh na himreoirí iarracht a dhéanamh a mbealach a dhéanamh ó cheann ceann an halla gan clib (eireaball) a chailleadh. Beidh ar fhoireann amháin a bheith ina ngabhálaithe agus iarracht a dhéanamh clibeanna na n-imreoirí eile a fháil. Beidh ar na himreoirí sna foirne eile rith suas agus anuas an halla gan a n-eireabaill a chailleadh. I ndiaidh trí rith, iarr ar fhoireann eile a bheith ina ngabhálaithe. Gach uair déan cuntas ar an líon eireaball a fuair an fhoireann ghabhála. Is í an fhoireann a gheobhaidh an méid is mó eireaball a bhainfidh.
Eochairchéim 2
Bunleibhéal - Taicleáil
Sa rugbaí, tá sé ríthábhachtach go dtuigeann na himreoirí an dóigh leis an liathróid a fháil ó chéile comhraic. Sa rannán seo, cuirtear síos ar dóigh leis sin a dhéanamh sa rugbaí leaiste.
Réamhchleachtadh
Tabhair crios a bhfuil dhá chlib air do gach imreoir. Nuair a thosóidh an cluiche, beidh ar gach imreoir iarracht a dhéanamh clib imreora eile a fháil agus a chinntiú, ag an am chéanna, nach ngoidfear na clibeanna s’acu féin. Is é an buaiteoir an duine a mbeidh an líon is mó clibeanna acu nuair a bheidh an t-am istigh.
Cluiche: Ochtapas
Déan trí nó ceithre fhoireann den ghrúpa. Beidh crios clibeanna ar gach imreoir agus beidh dath ar leith ag gach foireann. Úsáid cóin le zón a leagan amach ag an dá thaobh den limistéar. Is zóin shábháilte iad seo agus caithfidh na himreoirí iarracht a dhéanamh a mbealach a dhéanamh ó cheann ceann an halla gan clib (eireaball) a chailleadh. Beidh ar fhoireann amháin a bheith ina ngabhálaithe agus iarracht a dhéanamh clibeanna na n-imreoirí eile a fháil. Beidh ar na himreoirí sna foirne eile rith suas agus anuas an halla gan a n-eireabaill a chailleadh. I ndiaidh trí rith, iarr ar fhoireann eile a bheith ina ngabhálaithe. Gach uair, déan cuntas ar an líon eireaball a fuair an fhoireann ghabhála. Is í an fhoireann a gheobhaidh an méid is mó eireaball a bhainfidh.
Meánleibhéal - Pasáil
Sa rugbaí, tá sé tábhachtach go bhfuil na himreoirí eolach ar na rialacha a bhaineann le pasáil agus ar an dóigh is fearr le liathróid a phasáil.
Réamhchleachtadh
Ar dtús, taispeáin do na himreoirí an dóigh le liathróid a iompar agus an dóigh le pas a dhéanamh, agus mínigh dóibh nach féidir í a phasáil chun tosaigh. Bíodh triúr nó ceathrar imreoirí ar gach foireann. Scaipfidh na himreoirí ar fud an limistéir. Tabhair an liathróid don imreoir ag an deireadh agus iarr ar an imreoir sin tosú leis an liathróid. Ansin, bogfaidh an fhoireann trasna an limistéir agus an liathróid á pasáil ó dhuine go duine acu.
Cluiche: Rugbaí Tadhaill
Úsáid cóin le dhá zón shábháilte a leagan amach ag an dá thaobh den limistéar. Úsáid na foirne a úsáideadh thuas. Sa chluiche seo beidh foireann taicleála agus foireann pasála ann. Déanann an fhoireann pasála iarracht dul ó cheann ceann an limistéir gan ligean don fhoireann eile iad a thadhall agus an liathróid acu. Spreag na himreoirí leis an liathróid a phasáil sula ndéanfar iad a thadhall. Cuir i gcuimhne do na himreoirí an liathróid a phasáil siar nó i leataobh.
Ardleibhéal - Cluiche
Tá na himreoirí i ndiaidh cleachtadh a dhéanamh ar an dóigh le pasáil agus taicleáil a dhéanamh sa rugbaí leaiste. Anois tá an t-am ann leis an dá scil a úsáid le chéile i gcluiche beag.
Cluiche: Rugbaí Leaiste
Bíodh triúr nó ceathrar imreoirí ar a mhéad ar gach foireann. Ar an dóigh sin, beidh níos mó ama ag na himreoirí leis an liathróid agus níos mó spáis acu le bheith ag rith gan imreoir eile clib a bhaint díobh. Leag amach crios úid ag an dá thaobh den limistéar. Tabhair bibí agus clibeanna do gach foireann. Spreag na himreoirí leis an liathróid a phasáil agus ainmneacha a chéile a scairteadh amach agus iad i mbun imeartha. Tá sé tábhachtach iarracht a dhéanamh an riail gan an liathróid a phasáil chun tosaigh a chur i bhfeidhm, ach má tá deacrachtaí ag na himreoirí leis an riail seo, is féidir í a mhaolú ag an tús. Nuair a bhaintear clib d’imreoir, caithfidh siad an liathróid a chur ar an talamh agus í a rolladh idir a gcosa chuig comhimreoir ar a gcúl. Nuair a fhaigheann an fhoireann gan an liathróid cúig chlib, tabharfaidh an fhoireann eile an liathróid dóibh. (Bíodh líon na gclibeanna ag teacht le cumas na n-imreoirí, b’fhéidir gur leor dhá nó trí chlib leis an liathróid a fháil.)
Eochairchéim 3
Forbairt Cluiche
Intreoir
Is féidir an cluiche seo a imirt mar rugbaí leaiste nó rugbaí tadhaill. Tá sé tábhachtach go gcuirtear béim i gcónaí ar shábháilteacht na n-imreoirí agus dá bhrí sin, ní mholtar taicleáil a cheadú go dtí go bhfuil na himreoirí ag an aois agus ag an leibhéal chuí. Le húd a scóráil, caithfidh an fhoireann a bhfuil an liathróid acu líne úid na foirne eile a bhaint amach, agus an liathróid a thalmhú taobh istigh de 6 iarracht. Má bhaintear clib d’imreoir a bhfuil an liathróid acu, nó má dhéantar iad a thadhall, is ionann sin agus iarracht amháin.
Cuimsiú agus Inrochtaineacht
D’ainneoin gur mhaith linn gach dalta a bheith páirteach sa Chorpoideachas lena gcomhdhaltaí, ní i gcónaí a bhíonn sé seo indéanta maidir le leagan iomlán an spóirt a imirt.
Más amhlaidh go bhfuil míchumas coirp ar dhalta, a fhágann nach dtig leo páirt a ghlacadh go sábháilte sa chluiche lena gcomhdhaltaí, ba chóir deis a thabhairt don dalta sin a bheith páirteach i ngníomhaíocht choirp de chineál éigin eile. Mar shampla, thiocfadh leis an mhúinteoir grúpaí a dhéanamh den rang agus ar an dóigh sin bheadh cuid de na daltaí ag cleachtadh na ndruileanna agus an chuid eile ag imirt an chluiche. Thiocfadh leis an ghrúpa ba lú cleachtadh a dhéanamh ar na scileanna atá de dhíth don spórt, nó do leagan den spórt do dhaoine faoi mhíchumas, leis an chuid eile den rang. D'oibreodh na grúpaí beaga seo ar a seal agus bheadh faill ag gach duine an spórt a imirt agus a gcuid scileanna a chleachtadh.
De rogha air sin, b’fhéidir gurbh fhearr le daltaí áirithe tabhairt faoi ghníomhaíocht choirp a bhfuil suim ar leith acu ann, mar shampla, cleachtadh a dhéanamh ar na druileanna a bhaineann le spórt a imríonn siad taobh amuigh den scoil.
Leideanna
- Déan foirne den ghrúpa ina mbeidh ceathrar nó cúigear imreoirí ar a mhéad le go mbeidh níos mó deiseanna ag na himreoirí baint don liathróid agus níos mó spáis acu sa limistéar.
- Úsáid limistéar atá fóirsteanach ó thaobh méide de do pháirc rugbaí, ag brath ar chumas an ghrúpa.
- Cuir i gcuimhne do na himreoirí nach féidir an liathróid a phasáil chun tosaigh, ach b’fhéidir go bhféadfaí an riail seo a mhaolú ar dtús le ligean don chluiche gluaiseacht leis.
- Le go mbeidh gach imreoir páirteach, bíodh riail ann riail go gcaithfidh gach imreoir pas a fháil sular féidir úd a scóráil nó lig d’imreoirí áirithe tosú leis an liathróid.
- Déan cinnte de go bhfuil an t-am a shocraítear do gach leath fóirsteanach d’aois agus do chumas na n-imreoirí.
- I gcás imreoirí atá ar leibhéal cumais níos ísle, lig dóibh oibriú i ‘gcrios saor ó thaicil’ atá marcáilte amach le cóin.
Bíodh Gach Duine Páirteach!
Ginearálta
- Aimsigh áit bhfuil dromchla cothrom crua ann.
- Déan cinnte de go bhfuil cóimheas cuí daoine fásta agus imreoirí ann le go mbeidh deis ag gach imreoir páirt a ghlacadh.
- Roinn imreoirí a bhfuil deacrachtaí acu go cothrom idir na foirne.
- Cuir i gcuimhne do na himreoirí nach ionann leibhéal cumais gach duine sa chluiche agus go bhfuil sé tábhachtach gan a bheith ag bualadh in aghaidh a chéile.
- Bíodh níos mó ama ag daoine a úsáideann cathaoir rothaí nó ag daoine a bhfuil lagú orthu nó deacracht acu.
- Déan cinnte de nach ndéanann ach imreoirí cuí taicleáil agus bíodh riail ann nach féidir greim a choinneáil ar an liathróid ach ar feadh achar áirithe ama.
- Déan cinnte de go mbeidh gach duine páirteach trí riail a thabhairt isteach go gcaithfidh gach imreoir an liathróid a fháil sular féidir úd a scóráil.
Míchumas Coirp
- Bain úsáid as spás níos lú d’imreoirí a bhfuil deacrachtaí gluaiseachta acu.
- Ísligh an trasnán más ga.
- Má bhíonn cuid mhór imreoirí i gcathaoir rothaí ag imirt, b'fhéidir go mbeadh liathróid níos mó de dhíth.
- Má bhíonn imreoir i gcathaoir rothaí, cuir crios thart ar thaobh na cathaoireach rothaí (úsáid dhá chrios más gá) agus ansin cuir na clibeanna ar an chrios.
- Déan cinnte de nach mbíonn na cóin sa chosán ag cathaoir rothaí; úsáid cóin chothroma.
- Úsáid liathróid níos lú nó pónaireán más deacair leo greim a bhreith ar liathróid rugbaí.
- Úsáid liathróid a bhfuil cruth eile uirthi nó pónaireán, más gá.
- Tabhair isteach riail nach bhfuil cead ag imreoirí rith ag amanna áirithe, go gcaithfidh siad siúl, le seans a thabhairt d'imreoirí áirithe.
Lagú Éisteachta nó Bodhar
- Úsáid teanga chomharthaíochta a thuigeann an t-imreoir lena léiriú cad é atá le déanamh.
- Úsáid comhartha amhairc lena léiriú go bhfuil an cluiche tosaithe nó stoptha, m.sh. bratach nó comhartha ‘am amuigh’.
Lagú Radhairc nó Dall
- Úsáid liathróid a bhfuil dathanna geala uirthi agus a sheasann amach ón dromchla imeartha.
- Bíodh na dathanna atá ar na bibí i gcodarsnacht le chéile.
- Déan cinnte de go bhfuil dathanna geala ar an trealamh atá in úsáid le himeall na cúirte a mharcáil agus go bhfuil siad i gcodarsnacht leis an dromchla féin.
- Tabhair liathróid inchloiste (a dhéanann fuaim) d’imreoirí a bhfuil lagú radhairc tromchúiseach orthu.
- Lig do dhuine fásta nó do dhuine a bhfuil radharc na súl acu an t-imreoir a threorú thart ar an chúirt agus iad ag tabhairt treoracha nó ag cur láimhe ar a ngualainn.
- I gcás imreoirí a bhfuil lagú radhairc tromchúiseach orthu, déan cinnte de go bhfuil sé sábháilte dóibh taicleáil trí chlib a bhaint.